FfilmSchool yw prosiect ymchwil ymarferol sy’n greiddiol i fy astudiaeth PhD i, sef James R Price. Rwy’n cael fy oruchwylio ar y cyd gan Brifysgolion Aberystwyth a Bryste.
Mae ymchwil ymarferol yn golygu chwilio am atebion drwy weithredu – yn yr achos hwn, drwy redeg ysgol ffilm arbrofol. Rwy am ddarganfod beth sy’n digwydd pan geisiaf roi ar waith bopeth rwy wedi bod yn feddwl amdano ers 2021 – pan ddechreuais archwilio gyntaf beth allai addysg gwneud ffilm ddogfennol wrth-estraddodiadol ei olygu.
Yn y glaw a’r niwl ym mis Hydref 2021 cefais fy nghyflwyno i Fwlch Corog, ac yno y dychmygais y gallai’r ysgol yma fyw. Nawr mae’n dod yn realiti. Fe ddysgaf a fydd y profiad yn teimlo’n werth chweil i’r bobl sy’n cymryd rhan, beth y byddwn ni’n llwyddo i’w greu gyda’n gilydd, a pha ganlyniadau annisgwyl a all godi – gobeithio rhai da. Cyn bo hir bydd y cyfan ar ben, yn adfail efallai, ond gobeithiaf y bydd yn creu pridd i bethau newydd dyfu ohono.
Hoffwn ddefnyddio’r hyn sy’n digwydd yn ystod FfilmSchool fel data ar gyfer fy ymchwil. Mae hynny’n golygu, os cymerwch ran yn y cwrs ac yn cytuno i fod yn rhan o’r ymchwil, y byddwch yn gyfranogwr ymchwil. Byddwch yn bwnc i’r ymchwil ac yn ymchwilydd cymunedol ar yr un pryd – rydych chithau hefyd yn gwneud ymchwil, drwy’r gwaith a wnewch a’r myfyrdodau y byddwch yn eu cynnig.
Mae’r prosiect hwn wedi’i gymeradwyo gan Banel Moeseg Ymchwil Prifysgol Aberystwyth. Mae’r Ddalen Wybodaeth i Gyfranogwyr swyddogol isod. Mae’n cynnwys manylion pwysig am eich cyfranogiad. Darllenwch hi’n ofalus, ac os oes unrhyw beth yn aneglur, gofynnwch yn rhydd.
FfilmSchool.org
Taflen Wybodaeth i Gyfranogwyr
Darllenwch y daflen wybodaeth hon yn ofalus a chysylltwch os oes gennych unrhyw gwestiynau cyn penderfynu cymryd rhan. Byddwn yn gofyn am eich cydsyniad i gymryd rhan ar ôl i ni lunio rhestr fer, ac rydym am i chi wneud hynny’n gwbl wybodus. Byddwn yn gwirio’n rheolaidd i adnewyddu’r cydsyniad hwnnw: cyn ac ar ôl pob wythnos breswyl, ac ar ôl ein dangosiad cymunedol terfynol.
Fe’ch gwahoddir i gymryd rhan yn FfilmSchool, cwrs ffilm ddogfen â thâl a gynhelir dros ddwy wythnos breswyl ym mynyddoedd y Cambria ychydig i’r de o Fachynlleth. Cyflwynir y cwrs mewn partneriaeth â Ffilm Cymru, asiantaeth ffilm Cymru, a CO₂RE, prosiect ymchwil mawr, a ariennir gan UKRI, gan y llywodraeth ar arferion i dynnu nwyon tŷ gwydr o’r atmosffer. Fodd bynnag, mae’n bwysig nodi, er mai cael gwared ar nwyon tŷ gwydr fydd y ffocws ar gyfer y straeon a ddefnyddiwn i roi hyfforddiant ar wneud ffilmiau gwrth-echdyniaethol, nid oes gan CO₂RE na Ffilm Cymru unrhyw reolaeth olygyddol dros y cwrs na’r ffilm y mae’n ei gynhyrchu.
Pryd y cynhelir FfilmSchool?
Derbynnir ceisiadau hyd at 30 Tachwedd 2025. Byddwn yn cynnal cyfweliadau ar-lein (45 munud) gyda’r ymgeiswyr ar y rhestr fer ddechrau mis Rhagfyr. Bydd y cwestiynau ar gael ymlaen llaw i’r rhai sydd ar y rhestr fer.
Bydd yr wythnos gyntaf o brynhawn dydd Sadwrn 10 Ionawr tan fore dydd Sul 18 Ionawr 2026. Bydd yr ail wythnos o brynhawn dydd Gwener 24 Ebrill tan nos Wener 1 Mai, lle byddwn yn gorffen gyda pherfformiad sinema byw, yn rhad ac am ddim, lle caiff y gymuned gyfle i adolygu ac ymateb i’r deunydd yr ydym wedi’i greu.
Bydd hefyd o leiaf 16 awr o dasgau golygu (hefyd â thâl) i’w cwblhau yn ystod y misoedd rhwng y ddwy wythnos breswyl ac ar ôl yr ail wythnos breswyl. Daw’r prosiect i ben ar 6 Mehefin gyda dangosiad lle byddwn yn gofyn i’r gymuned adolygu ein ffilm, a fydd bron â bod wedi’i chwblhau. Y rheswm y gofynnwn i’r gymuned adolygu’r ffilm yw er mwyn parchu barn y cymunedau sy’n rhannu’r lle hwn rydym yn gwneud ffilmiau gydag ef. Bydd y gynulleidfa yn cael cyfle i ymateb i’r hyn rydyn ni wedi’i wneud, a byddwn yn ceisio newid ein ffilm fel bod y gymuned yn fodlon iddi gael ei rhyddhau i’r cyhoedd y tu hwnt i ddalgylch afonydd Dyfi, Rheidol ac Ystwyth. Ein canllaw ar gyfer datrys gwahaniaethau o ran barn fydd lles cenedlaethau’r dyfodol.
Ble mae FfilmSchool?
Cynhelir y cwrs ym Mwlch Corog rhwng Coetir Anian (prosiect cynhyrchu mawndir/coedwig law Geltaidd) a Chefn Coch (fferm adfywiol) yn nalgylch Dyfi, Gorllewin Cymru. Mae Coetir Anian a Chefn Coch ill dau yn ymwneud â’r math o brosiectau rheoli coetiroedd ac adfer mawndiroedd sy’n tynnu nwyon tŷ gwydr i lawr o’r atmosffer.
Mae’r safleoedd hyn yn anghysbell ac yn wledig, ac yn cyflwyno heriau i bobl â symudedd cyfyngedig. Fodd bynnag, mae llety a mannau dysgu heb risiau ar gael, ac rydym yn gallu darparu cludiant cerbydau trydan i’r safle ac oddi yno. Cysylltwch â ni a byddwn yn gwneud ein gorau glas i sicrhau y gallwch gymryd rhan. Mae gan James gymwysterau lefel 3 cyfredol mewn Cymorth Cyntaf a Chymorth Cyntaf Iechyd Meddwl yn y Gwaith, Cymorth Cyntaf yn yr Awyr Agored, a Forestry+ ac mae protocolau brys ar waith ar y safle.
Pwy fydd yn cael cymryd rhan?
Mae’r cwrs hwn wedi’i anelu at y bobl hynny sy’n aml yn wynebu rhwystrau at gymryd rhan mewn gwneud ffilmiau dogfen ac addysg yn y maes hwnnw, yn unol â Chynllun Gweithredu Ffilm i Bawb Ffilm Cymru. Mae profiad blaenorol o wneud ffilmiau yn fanteisiol ond nid yw’n angenrheidiol – mae croeso i ddechreuwyr neu bobl sydd â gyrfa ym maes ffilm. Rydym yn ymrwymo i gyfweld pawb sy’n nodi eu bod yn y mwyafrif byd-eang neu’n F/fyddar, yn anabl neu’n niwroamrywiol.
Mae FfS yn seiliedig ar le, sy’n golygu ein bod am i’r cyfranogwyr gael cysylltiad ystyrlon â’r tiroedd rydyn ni’n edrych arnynt – dalgylch afonydd Dyfi, Rheidol ac Ystwyth. Chi yw’r tir sy’n ffilmio ei hun.
I gymryd rhan:
- Rhaid i chi fod dros 18 oed, a rhaid i chi beidio â bod mewn addysg amser llawn.
- Rhaid i chi ymrwymo i fynychu’r ddwy wythnos breswyl.
- Rhaid bod gennych hawl i weithio a chaniatâd i aros yn y DU.
- Rhaid i chi allu rhoi caniatâd gwybodus yn gyfreithiol.
Nid yw FfilmSchool ar hyn o bryd yn gallu darparu gofal i oedolion a fyddai’n cael eu hystyried yn agored i niwed o dan gyfraith y DU. Os oes gennych gynllun gofal neu os ydych yn derbyn cymorth cymunedol, gallwn drafod a fyddai’n bosib i chi gymryd rhan a pha addasiadau a allai fod yn bosibl. Gwneir pob ymdrech i sicrhau bod y rhaglen yn hygyrch i bobl ag unrhyw nodweddion corfforol neu niwrolegol a ystyrir yn anableddau o dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010, o fewn cyfyngiadau’r safle anghysbell, gwledig.
Beth mae’r ymchwil amdano?
Mae’r Ffilm School yn rhan o brosiect PhD sy’n edrych ar ddulliau amgen, “gwrth-echdyniaethol”, o addysg ffilm ddogfen ym Mhrifysgol Aberystwyth. Caiff y prosiect ei arwain gan y gwneuthurwr ffilmiau a’r addysgwr James R. Price, gyda chefnogaeth tîm goruchwylio o Brifysgol Aberystwyth a Phrifysgol Bryste. Mae eich cyfranogiad yn y prosiect yn gwbl wirfoddol.
Yn y prosiect hwn, mae ‘echdyniaeth’ yn cyfeirio at ffyrdd o wneud ffilmiau dogfen (ac addysg gwneud ffilmiau) sy’n cymryd straeon, llafur, egni a syniadau gan bobl, cymdeithasau ac amgylcheddau heb gydbwysedd o atebolrwydd, parch a rhwymedigaeth yn gyfnewid. Mae’r mathau hyn o arferion ‘echdyniaethol’ yn gyffredin nid yn unig yn y diwydiant ffilm a’r cyfryngau, ond hefyd mewn addysg ac ymchwil ym maes ffilm a chyfryngau. Mae’r prosiect hwn yn ystyried sut y gallwn osgoi dulliau echdyniaethol ac ecsbloetiol o wneud ffilmiau ac addysg gwneud ffilmiau a datblygu rhai newydd yn seiliedig ar les iechyd meddyliol, cymdeithasol ac amgylcheddol cenedlaethau’r dyfodol.
Beth fydd cymryd rhan yn ei olygu?
Bydd y cwrs yn cael ei arwain gan wneuthurwyr ffilmiau profiadol, sef James R Price a Laura Harrington (‘y tywyswyr’), a bydd yn cynnwys chwe chyfranogwr, sef chi (‘y cyd-anadlwyr’). Bydd y cyfranogwyr a’r tywyswyr yn cael eu talu ar gyfradd o £550 yr wythnos a disgwylir iddynt fynychu dwy wythnos y cwrs. Rydyn ni’n defnyddio wythnos 32 awr yr ymgyrch wythnos 4 diwrnod. Bydd yr oriau cyfranogi hynny’n cael eu rhannu dros yr wythnos, yn dibynnu ar y gweithgareddau. Efallai y bydd rhai digwyddiadau ychwanegol dewisol yn cael eu trefnu, a bydd yr hyn sy’n gyfystyr â ‘chyfranogiad’ a’r hyn sy’n parhau i fod yn ddewisol yn cael ei benderfynu ar y cyd gan y cyfranogwyr a’r tywyswyr yn ystod y cwrs.
Bydd y gweithgareddau yn cynnwys gweithdai, dangosiadau ac ymarferion ymarferol gan recordio ar y safle ac yn yr ardal leol, gan ddefnyddio’r theori a’r ymarfer sy’n sail i gysyniad FfS o wneud ffilmiau gwrth-echdyniaethol. Mae’r rhain yn cynnwys cydweithredu sy’n seiliedig ar ymddiriedaeth ac atebolrwydd gyda chyfranwyr; dod o hyd i ffyrdd o ailddefnyddio deunydd sy’n bodoli eisoes ac annog arferion mynediad agored cyfrifol, boed hynny ar y tir neu yn y ‘creative commons’; recordio delweddau a sain gan ddefnyddio dulliau sy’n defnyddio cyn lleied o ynni a data â phosibl, gan ddathlu estheteg ‘sinema ail-law’, offer wedi’i addasu, a llwyfannau ffynhonnell agored nad ydynt yn berchnogol; a datblygu arferion golygu ar y cyd y mae FfS yn hoffi eu galw’n ‘plethu’. Yn ystod y cwrs, byddwn yn gwneud ffilm nid-er-elw gyda’n gilydd, a’n pwnc fydd sut y gallai mabwysiadu arferion sy’n cael gwared ar nwyon tŷ gwydr ar raddfa eang effeithio ar yr amgylchedd, y gymdeithas, a meddylfryd yn y lle hwn, a sut y gall gwahanol ddulliau gael gwahanol ymateb.
Cyn, yn ystod ac ar ôl y cwrs, bydd cyfranogwyr yn cael eu gwahodd i gymryd rhan mewn tri chyfweliad sy’n para hyd at awr yr un.
Offer, llety a bwyd
Ni fydd angen unrhyw offer arbenigol arnoch heblaw am ddillad awyr agored safonol. Bydd rhestr fanwl sy’n nodi’r cit awgrymedig yn cael ei darparu i gyfranogwyr yn nes at yr amser. Rhowch wybod i ni os oes gennych eitemau ar goll – efallai y byddwn yn gallu helpu.
Mae’r opsiynau llety yn cynnwys aros ym mwthyn Llechwedd Cefn Coch neu Ysgubor Einion, sydd heb risiau, neu gallwch wersylla yng Nghoetir Anian neu gymudo.
Mae FfS wedi sicrhau bod modd defnyddio cerbydau trydan o Brifysgol Aberystwyth a’r clwb ceir trydan lleol TrydaNi, sy’n Gwmni Buddiant Cymunedol, yn ogystal â beiciau trydan / beiciau cargo gan Eco Hwb Aber. Ar ddechrau a diwedd pob wythnos breswyl bydd FfS yn talu am gostau teithio ar drafnidiaeth gyhoeddus i Orsaf Machynlleth ac yn cludo cyfranogwyr i’r safle ac oddi yno, er bod croeso i gyfranogwyr wneud eu ffordd eu hunain i’r safle (mae’n well gennym beidio â defnyddio cludiant tanwydd ffosil ar wahân i drafnidiaeth gyhoeddus). Os yw logisteg yn caniatáu, efallai y byddwn yn gallu darparu cludiant cerbydau trydan i unrhyw un sy’n dewis cymudo.
Bydd yr holl fwyd wedi’i gynnwys yn ystod yr wythnosau preswyl, wedi’i baratoi gan yr arlwywr moesegol Altaea Fradley (gyda dewisiadau fegan a/neu lysieuol ar gael bob amser, a gellir darparu ar gyfer anghenion maethol/dietegol os byddwch yn rhoi gwybod i ni hyd at bythefnos ymlaen llaw).
A allaf dynnu’n ôl o’r prosiect byddaf yn newid fy meddwl?
Gallwch. Gall cyfranogwyr ddewis cymryd rhan mewn rhai neu bob un o weithgareddau’r cwrs a gallant ddewis tynnu’n ôl ar unrhyw adeg, heb roi rheswm. Os byddwch chi’n dewis tynnu’n ôl yn ystod yr wythnosau preswyl, byddwch yn cael eich talu am y diwrnodau rydych chi wedi cymryd rhan, gan gynnwys y diwrnod llawn y byddwch chi’n dewis tynnu’n ôl. Ffi un diwrnod yw £110. Os byddwch chi’n tynnu’n ôl ar ôl y trydydd diwrnod yn ystod y naill wythnos breswyl neu’r llall, bydd gennych hawl i’r £550 llawn am yr wythnos honno. Bydd gennych hawl i’r ffi lawn os oes angen i chi dynnu’n ôl ar unrhyw adeg yn yr wythnos oherwydd rhesymau’n ymwneud ag iechyd, profedigaeth neu roi gofal hanfodol. Rydym yn cadw’r hawl i gynnig eich lle i ymgeisydd arall os byddwch yn dewis tynnu’n ôl cyn i’r wythnosau ddechrau. Nodwch eich bod yn gyfrifol am unrhyw oblygiadau treth neu fudd-daliadau sy’n gysylltiedig â derbyn y taliadau hyn.
Gallwch dynnu eich data yn ôl tan 7 Mehefin, 2026, y diwrnod ar ôl ein hail ddangosiad yn y gymuned. Byddwn yn dangos yr hyn rydyn ni wedi’i wneud i’r gymuned leol er mwyn cael eu hadborth, a byddwn yn ceisio cael y golau gwyrdd ganddynt i wneud y ffilm yn gyhoeddus. Er eglurder, mae’r dyddiad ar gyfer tynnu data yn ôl i’w ddefnyddio yn nhraethawd ymchwil James (yn hytrach na chynhyrchion ffilm FfS) wedi’i osod ar gyfer yr un dyddiad, ond mae James wedi ymrwymo i rannu fy nhraethawd ymchwil drafft i’w adolygu gyda chyfranogwyr y prosiect cyn ei gyflwyno i Brifysgol Aberystwyth, gyda’r bwriad o fynd i’r afael ag unrhyw bryderon sydd gan gyfranogwyr.
Oherwydd natur y prosiect a’r nifer fach o gyfranogwyr, efallai na fydd yn bosibl tynnu pob agwedd ar ddata cyfranogwr yn ôl, ond gwneir pob ymdrech i wneud hynny. Gall cyfranogwyr hefyd ofyn am gael eu hadnabod gan ffugenw neu beidio â chael eu dyfynnu o gwbl.
Beth fydd yn digwydd i’m data ar y prosiect hwn?
Bydd eich cyfranogiad yn y prosiect hwn yn cynhyrchu ystod o ddata, o’ch Datganiad o Ddiddordeb cychwynnol, eich cyfranogiad mewn gweithgareddau ar y cwrs, ac unrhyw gyfraniadau ar y camera neu oddi arno neu drwy’r cyfweliadau. Bydd eich data yn cael ei ddefnyddio fel data ymchwil a gellir ei ddyfynnu (yn ddienw os yw’n well gennych) yn y traethawd hir terfynol ac unrhyw allbynnau cysylltiedig, megis cyflwyniadau a chyhoeddiadau.
Bydd yr holl ddata yn cael ei storio’n ddiogel ar yriannau wedi’u hamgryptio ac y cael ei drin yn unol â Pholisi Diogelu Data Prifysgol Aberystwyth.
A oes unrhyw risgiau?
Ni ragwelir y bydd unrhyw risgiau ynghlwm wrth gymryd rhan yn yr ymchwil, heblaw am y rhai sydd fel arfer yn gysylltiedig â chydweithredu, thrafod a myfyrio mewn grŵp, a hynny mewn amgylchedd gwledig ac anghysbell ar adegau. Fodd bynnag, gall prosesau creadigol cydweithredol arwain at straen emosiynol neu wrthdaro rhyngbersonol weithiau. Er mwyn lliniaru’r risgiau hyn, bydd yr holl gyfranogwyr gyda’i gilydd yn creu Cod Ymarfer ac yn ymrwymo iddo ar ddechrau’r cwrs, gyda gwiriadau rheolaidd yn cael eu cynnal i adolygu’r cod hwnnw a monitro lles.
Beth sy’n digwydd nesaf?
Os ydych chi’n hapus i gymryd rhan, llofnodwch a dychwelwch y Ffurflen Ganiatâd. Mae croeso i chi gadw’r daflen hon ar gyfer eich cofnodion. Os hoffech chi gael sgwrs bellach cyn penderfynu, mae croeso i chi ofyn am un.
Gwybodaeth ar gyfer Cysylltu
Mae’r prosiect hwn yn cael ei gynnal gan James R Price, ymchwilydd PhD yn yr Adran Astudiaethau Theatr, Ffilm a Theledu ym Mhrifysgol Aberystwyth. Mae wedi cael ei adolygu a’i gymeradwyo gan Banel Moeseg Ymchwil y Brifysgol.
Os oes gennych unrhyw gwestiynau neu bryderon, cysylltwch â’r canlynol:
| Ymchwilydd: | James R Price, jap100@aber.ac.uk · +44 7876 352 106 |
| Goruchwyliwr: | Dr. Kim Knowles, kik2@aber.ac.uk |
| Goruchwyliwr: | Dr. Steve Presence, steve.presence@bristol.ac.uk |
| Cyswllt Moeseg: | ethics@aber.ac.uk |