FfilmSchool yw prosiect ymchwil ymarferol sy’n greiddiol i fy astudiaeth PhD i, sef James R Price. Rwy’n cael fy oruchwylio ar y cyd gan Brifysgolion Aberystwyth a Bryste.

Mae ymchwil ymarferol yn golygu chwilio am atebion drwy weithredu – yn yr achos hwn, drwy redeg ysgol ffilm arbrofol. Rwy am ddarganfod beth sy’n digwydd pan geisiaf roi ar waith bopeth rwy wedi bod yn feddwl amdano ers 2021 – pan ddechreuais archwilio gyntaf beth allai addysg gwneud ffilm ddogfennol wrth-estraddodiadol ei olygu.

Yn y glaw a’r niwl ym mis Hydref 2021 cefais fy nghyflwyno i Fwlch Corog, ac yno y dychmygais y gallai’r ysgol yma fyw. Nawr mae’n dod yn realiti. Fe ddysgaf a fydd y profiad yn teimlo’n werth chweil i’r bobl sy’n cymryd rhan, beth y byddwn ni’n llwyddo i’w greu gyda’n gilydd, a pha ganlyniadau annisgwyl a all godi – gobeithio rhai da. Cyn bo hir bydd y cyfan ar ben, yn adfail efallai, ond gobeithiaf y bydd yn creu pridd i bethau newydd dyfu ohono.

Hoffwn ddefnyddio’r hyn sy’n digwydd yn ystod FfilmSchool fel data ar gyfer fy ymchwil. Mae hynny’n golygu, os cymerwch ran yn y cwrs ac yn cytuno i fod yn rhan o’r ymchwil, y byddwch yn gyfranogwr ymchwil. Byddwch yn bwnc i’r ymchwil ac yn ymchwilydd cymunedol ar yr un pryd – rydych chithau hefyd yn gwneud ymchwil, drwy’r gwaith a wnewch a’r myfyrdodau y byddwch yn eu cynnig.

Mae’r prosiect hwn wedi’i gymeradwyo gan Banel Moeseg Ymchwil Prifysgol Aberystwyth. Mae’r Ddalen Wybodaeth i Gyfranogwyr swyddogol isod. Mae’n cynnwys manylion pwysig am eich cyfranogiad. Darllenwch hi’n ofalus, ac os oes unrhyw beth yn aneglur, gofynnwch yn rhydd.

---

FfilmSchool.org
Dalen Wybodaeth i Gyfranogwyr

Darllenwch y ddalen wybodaeth hon yn ofalus a chysylltwch os oes gennych unrhyw gwestiynau cyn penderfynu cymryd rhan. Byddwn yn gofyn am eich cydsyniad i gymryd rhan ar ôl i ymgeiswyr gael eu dewis ar y rhestr fer, ac rydym am i chi wneud hynny’n llawn gwybodaeth. Byddwn yn gwirio ac yn adnewyddu’r cydsyniad hwnnw’n rheolaidd: cyn ac ar ôl pob wythnos breswyl, ac ar ôl ein dangosiad cymunedol olaf.

Fe’ch gwahoddir i gymryd rhan yn FfilmSchool, cwrs gwneud ffilm ddogfennol â thâl sy’n canolbwyntio ar ddwy wythnos breswyl ym mynyddoedd y Cambrian, i’r de o Fachynlleth. Mae’n cael ei gynnal mewn partneriaeth â Ffilm Cymru Wales, asiantaeth ffilm Cymru, a CO₂RE, prosiect ymchwil mawr a ariennir gan UKRI ar arferion i dynnu nwyon tŷ gwydr o’r atmosffer. Fodd bynnag, mae’n bwysig nodi, er mai tynnu nwyon tŷ gwydr fydd ffocws y straeon a ddefnyddiwn i hyfforddi mewn gwneud ffilm wrth-estraddodiadol, nid oes gan CO₂RE na Ffilm Cymru unrhyw reolaeth o ran cynnwys y cwrs na’r ffilm a grëir ohono.

Pryd fydd FfilmSchool yn digwydd?

Mae’r broses ymgeisio ar agor tan 30 Tachwedd 2025. Byddwn yn cynnal cyfweliadau ar-lein (45 munud) gyda’r ymgeiswyr ar y rhestr fer yn gynnar ym mis Rhagfyr. Bydd y cwestiynau ar gael ymlaen llaw i’r rhai hynny.

Bydd wythnos gyntaf yn rhedeg o brynhawn Sadwrn 10 Ionawr tan fore Sul 18 Ionawr 2026. Bydd ail wythnos yn rhedeg o brynhawn dydd Gwener 24 Ebrill tan nos Wener 1 Mai, pan fyddwn yn dod i ben gyda pherfformiad byw o sinema gymunedol am ddim – “adolygiad cymheiriaid cymunedol” – o’r deunydd rydym wedi’i greu.

Bydd o leiaf 16 awr ychwanegol o dasgau golygu (gyda thâl hefyd) i’w cwblhau rhwng ac ar ôl y ddwy wythnos breswyl. Bydd y prosiect yn dod i ben gyda dangosiad adolygiad cymheiriaid cymunedol o’n ffilm (bron â’i chwblhau) ar 6 Mehefin. Ein nod gyda’r adolygiad hwn yw parchu barn y cymunedau sy’n rhannu’r lle hwn gyda ni wrth wneud ffilm. Bydd gan y gynulleidfa gyfle i ymateb i’r hyn rydym wedi’i greu, a byddwn yn ceisio addasu’r ffilm fel bod y gymuned yn fodlon cyn iddi gael ei rhyddhau’n ehangach y tu hwnt i ddyffrynnoedd Dyfi, Rheidol ac Ystwyth. Ein canllaw ar gyfer datrys gwahaniaethau barn fydd lles cenedlaethau’r dyfodol.

Ble bydd FfilmSchool?

Bydd y cwrs yn cael ei gynnal ym Mwlch Corog, rhwng Coetir Anian (prosiect adfer mawndir a choedwig Geltaidd) a’r fferm adfywiol gyfagos Cefn Coch, yng nghyfraniad dŵr Dyfi yng ngorllewin Cymru. Mae’r ddau safle yn ymwneud â mathau o reolaeth goedwigaeth ac adfer mawndiroedd sy’n tynnu nwyon tŷ gwydr o’r atmosffer.

Mae’r safleoedd hyn yn bellennig ac yn wledig, ac felly’n gallu bod yn heriol i bobl â symudedd cyfyngedig. Fodd bynnag, mae llety a mannau dysgu heb gamau ar gael, a gallwn ddarparu cludiant cerbyd trydan i ac o’r safle. Cysylltwch â ni, a byddwn yn gwneud ein gorau i alluogi cyfranogiad. Mae gan James gymwysterau Lefel 3 cyfredol mewn Cymorth Cyntaf ac Iechyd Meddwl yn y Gweithle, Cymorth Cyntaf Awyr Agored a Choedwigaeth+, ac mae protocolau brys ar waith ar y safle.

Pwy all gymryd rhan?

Mae’r cwrs hwn wedi’i anelu at bobl sy’n aml yn wynebu rhwystrau rhag cymryd rhan ym myd gwneud ffilm ddogfennol ac addysg ynddo, yn unol ag egwyddorion Cynllun Gweithredu “Ffilm i Bawb” Ffilm Cymru Wales. Mae profiad blaenorol o wneud ffilmiau yn fantais ond nid yn hanfodol – mae croeso hefyd i ddechreuwyr â dyheadau i ddatblygu gyrfa ym maes ffilm. Rydym yn ymrwymo i gyfweld pob ymgeisydd sy’n uniaethu fel person o’r mwyafrif byd-eang neu fel d/Byddar, Anabl neu Niwroamrywiol.

Mae FfS yn brosiect wedi’i wreiddio mewn lle, sy’n golygu ein bod am i’r cyfranogwyr gael cysylltiad ystyrlon â’r tiroedd rydym yn eu harchwilio – dyffrynnoedd Dyfi, Rheidol ac Ystwyth. Chi yw’r tir yn ffilmio ei hun.

I gymryd rhan:

• Rhaid i chi fod dros 18 oed, ac nid mewn addysg amser llawn.
• Rhaid i chi ymrwymo i fynychu’r ddwy wythnos breswyl yn bersonol.
• Rhaid i chi gael hawl i weithio a’r hawl i aros yn y DU.
• Rhaid i chi fod yn gyfreithiol abl i roi cydsyniad gwybodus.

Nid yw FfilmSchool ar hyn o bryd yn gallu darparu gofal i oedolion a fyddai’n cael eu hystyried yn agored i niwed o dan gyfraith y DU. Os oes gennych gynllun gofal neu os ydych yn derbyn cymorth cymunedol, gallwn drafod a ellir galluogi eich cyfranogiad a pha addasiadau y gellir eu gwneud. Gwneir pob ymdrech i sicrhau bod y rhaglen yn hygyrch i bobl ag anghenion corfforol neu niwrolegol a ddeellir fel anableddau o dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010, o fewn cyfyngiadau’r safle gwledig, anghysbell.

Am beth mae’r ymchwil hwn?

Mae’r FfilmSchool yn rhan o brosiect PhD sy’n archwilio dulliau amgen, “wrth-estraddodiadol”, o addysg gwneud ffilm ddogfennol ym Mhrifysgol Aberystwyth, dan arweiniad y gwneuthurwr ffilmiau ac addysgwr James R Price, gyda chefnogaeth tîm goruchwylio o Brifysgolion Aberystwyth a Bryste. Mae eich cyfranogiad yn y prosiect hwn yn gwbl wirfoddol.

Yn y prosiect hwn, mae’r term ‘estraddodiaeth’ yn cyfeirio at ffyrdd o wneud ffilmiau dogfennol (ac addysgu gwneud ffilmiau) sy’n tynnu straeon, llafur, ynni ac syniadau gan bobl, cymunedau ac amgylcheddau heb gydbwysedd o atebolrwydd, parch a rhwymedigaeth yn gyfnewid. Mae’r mathau hyn o arferion estraddodiadol yn gyffredin nid yn unig yn y diwydiannau ffilm a chyfryngau, ond hefyd yn addysg ac ymchwil ym meysydd hynny. Nod y prosiect hwn yw archwilio sut y gallwn osgoi dulliau o wneud ffilmiau ac addysg sy’n ecsbloetio, ac adeiladu rhai newydd sy’n seiliedig ar les iechyd meddwl, cymdeithasol ac amgylcheddol cenedlaethau’r dyfodol.

Beth fydd cymryd rhan yn ei olygu?

Bydd y cwrs yn cael ei arwain gan wneuthurwyr ffilmiau profiadol, James R Price a Laura Harrington (‘y tywyswyr’), a bydd yn cynnwys chwech o gyfranogwyr cyd-grewyr, sef chi (‘y cydgynllwynwyr’). Bydd y cyfranogwyr a’r tywyswyr yn cael eu talu ar gyfradd o £550 yr wythnos, ac mae disgwyl iddynt fynychu’r ddwy wythnos lawn o’r cwrs. Rydym yn defnyddio egwyddor wythnos 4 diwrnod ymgyrch “4 Day Week”, sef wythnos 32 awr. Bydd yr oriau hynny’n cael eu rhannu dros yr wythnos yn ôl natur y gweithgareddau. Gellir trefnu digwyddiadau dewisol ychwanegol, a bydd y penderfyniad ynghylch beth sy’n cyfrif fel ‘cyfranogi’ a beth sy’n aros yn ddewisol yn cael ei wneud ar y cyd gan y cyfranogwyr a’r tywyswyr yn ystod y cwrs.

Bydd y gweithgareddau’n cynnwys gweithdai, dangosiadau, ac ymarferion ymarferol o recordio ar y safle ac yn yr ardal leol, gan ddefnyddio’r theori a’r ymarfer sy’n sail i gysyniad FfS o wneud ffilm wrth-estraddodiadol. Bydd hyn yn cynnwys cydweithredu cyfrifol ac ar sail ymddiriedaeth gyda chyfranwyr; defnyddio deunyddiau eisoes yn bodoli ac annog arferion mynediad agored cyfrifol ar y tir ac yn y parth creadigol; recordio delwedd a sain gyda defnydd isel o ynni a data, gan ddathlu estheteg a defnydd “sinema ail-law”, offer wedi’u haddasu neu eu hacio, a llwyfannau ffynhonnell agored heb berchnogaeth breifat; a datblygu dulliau golygu ar y cyd, yr ydym yn FfS yn hoffi eu galw’n “blethu”. Yn ystod y cwrs, byddwn gyda’n gilydd yn creu ffilm ddi-elw, gan ganolbwyntio ar sut y gallai mabwysiadu dulliau tynnu nwyon tŷ gwydr ar raddfa eang effeithio ar yr amgylchedd, y gymdeithas a’r meddylfryd yn y lle hwn, a sut y gall dulliau gwahanol gael effaith wahanol.

Cyn, yn ystod ac ar ôl y cwrs, bydd cyfranogwyr yn cael eu gwahodd i gymryd rhan mewn tair cyfweliad, pob un hyd at awr o hyd.

Offer, llety a bwyd

Ni fydd angen offer arbenigol arnoch, heblaw dillad awyr agored addas. Bydd rhestr fanwl o eitemau awgrymedig yn cael ei darparu i gyfranogwyr yn nes at yr amser. Rhowch wybod os ydych yn colli unrhyw eitemau – efallai y gallwn helpu.

Mae opsiynau llety yn cynnwys aros yng nghwt Llechwedd Cefn Coch neu’r beudy un lefel Einion, gwersylla yn Coetir Anian, neu deithio’n ddyddiol.

Mae FfS wedi sicrhau mynediad at gerbydau trydan gan Brifysgol Aberystwyth a chlwb car lleol TrydaNi CIC, yn ogystal â beiciau trydan / beiciau cargo gan EcoHubAber. Ar ddechrau ac ar ddiwedd pob wythnos breswyl, bydd FfS yn talu am gostau teithio trafnidiaeth gyhoeddus i Orsaf Fachynlleth, ac yn trefnu cludiant i’r safle ac oddi yno, er bod croeso i gyfranogwyr ddod ar eu liwt eu hunain (byddem yn well gennym nad defnyddir trafnidiaeth dan danwydd ffosil heblaw trafnidiaeth gyhoeddus). Os bydd y logisteg yn caniatáu, efallai y gallwn ddarparu cludiant trydan i’r rhai sy’n dewis cymudo.

Bydd yr holl fwyd yn cael ei gynnwys yn ystod yr wythnosau preswyl, wedi’i baratoi gan y cogydd foesegol Altaea Fradley (gyda dewisiadau fegan a/neu lysieuwol ar gael bob amser, a gellir ystyried anghenion maeth neu ddeiet os rhoddir gwybod inni o leiaf bythefnos ymlaen llaw).

A allaf dynnu’n ôl o’r prosiect os newidiaf fy meddwl?

Gallwch. Gall cyfranogwyr ddewis cymryd rhan mewn rhai neu bob gweithgaredd ar y cwrs, ac mae modd tynnu’n ôl unrhyw bryd, heb roi rheswm. Os dewiswch dynnu’n ôl yn ystod yr wythnosau preswyl, cewch eich talu am y dyddiau yr ydych wedi cymryd rhan ynddynt, gan gynnwys y diwrnod llawn y byddwch yn penderfynu tynnu’n ôl. Mae ffi dyddiol o £110. Os byddwch yn tynnu’n ôl ar ôl trydydd diwrnod cyfranogi o unrhyw wythnos breswyl, bydd gennych hawl i’r £550 llawn am yr wythnos honno. Bydd gennych hawl i’r ffi lawn os bydd angen tynnu’n ôl ar unrhyw adeg yn ystod yr wythnos oherwydd iechyd, profedigaeth neu resymau gofal hanfodol. Rydym yn cadw’r hawl i gynnig eich lle i ymgeisydd arall os byddwch yn tynnu’n ôl cyn i’r wythnosau ddechrau. Sylwch mai chi sy’n gyfrifol am unrhyw oblygiadau treth neu fudd-daliadau sy’n deillio o dderbyn y taliadau hyn.

Gallwch dynnu’n ôl eich data tan 7 Mehefin 2026, sef y diwrnod ar ôl ein hail “ddangosiad adolygiad cymheiriaid cymunedol”. Byddwn yn dangos yr hyn rydym wedi’i greu i’r gymuned leol i gael eu hadborth ac yn ceisio eu (a’ch) caniatâd i wneud y ffilm yn gyhoeddus. Er eglurder, mae’r dyddiad ar gyfer tynnu’n ôl data i’w ddefnyddio yn nhraddodiad James (yn hytrach na chynhyrchion ffilm FfS) wedi’i osod ar yr un dyddiad, ond mae James wedi ymrwymo i rannu drafft o’r traethawd ymchwil gyda chyfranogwyr y prosiect cyn ei gyflwyno i Brifysgol Aberystwyth, gyda’r bwriad o fynd i’r afael ag unrhyw bryderon a fynegir gan gyfranogwyr.

Oherwydd natur ffilmio’r prosiect a’r nifer bychan o gyfranogwyr, efallai na fydd yn bosibl dileu pob elfen o ddata cyfranogwr, ond gwneir pob ymdrech i wneud hynny. Gall cyfranogwyr hefyd ofyn i gael eu hadnabod trwy ffugenw, neu i beidio â chael eu dyfynnu o gwbl.

Beth fydd yn digwydd i’m data ar y prosiect hwn?

Bydd eich cyfranogiad yn y prosiect hwn yn cynhyrchu amrywiaeth o ddata – o’ch Mynegiant o Ddiddordeb cychwynnol, eich cyfranogiad yn y gweithgareddau ar y cwrs, a’ch cyfraniadau ar neu oddi ar y camera, neu drwy’r cyfweliadau. Bydd eich data’n cael ei ddefnyddio fel data ymchwil, a gall gael ei ddyfynnu (yn ddienw os yw’n well gennych) yn y traethawd ymchwil terfynol ac unrhyw allbynnau cysylltiedig, megis cyflwyniadau ac erthyglau.

Bydd yr holl ddata’n cael ei storio’n ddiogel ar yriannau wedi’u hamgryptio ac yn cael ei drin yn unol â Pholisi Diogelu Data Prifysgol Aberystwyth.

A oes unrhyw risgiau?

Nid oes disgwyl unrhyw risgiau i gymryd rhan yn yr ymchwil hon y tu hwnt i’r rhai sy’n gysylltiedig â chydweithio grŵp arferol, trafodaethau a myfyrdod, ar adegau mewn amgylcheddau gwledig anghysbell. Fodd bynnag, gall prosesau creadigol cydweithredol ar adegau arwain at straen emosiynol neu wrthdaro rhyngbersonol. I liniaru hyn, bydd pob cyfranogwr yn cyd-greu ac yn ymrwymo i God Ymarfer ar ddechrau’r cwrs, gyda gwirio rheolaidd i adolygu’r cod hwnnw a monitro llesiant.

Beth sy’n digwydd nesaf?

Os ydych yn hapus i gymryd rhan, llofnodwch a dychwelwch y Ffurflen Gydsynio. Mae croeso i chi gadw’r ddalen hon ar gyfer eich cofnodion. Os hoffech siarad ymhellach cyn penderfynu, gofynnwch yn rhydd.

Gwybodaeth gyswllt

Mae’r prosiect hwn yn cael ei gynnal gan James R Price, ymchwilydd PhD yn yr Adran Astudiaethau Theatr, Ffilm a Theledu ym Mhrifysgol Aberystwyth. Mae wedi cael ei adolygu a’i gymeradwyo gan Banel Moeseg Ymchwil y Brifysgol.

Os oes gennych gwestiynau, pryderon neu gwynion, cysylltwch â:

Ymchwilydd:	James R Price, +44 7876 352 106
Goruchwylydd:	Dr. Kim Knowles,
Goruchwylydd:	Dr. Steve Presence,
Cyswllt Moeseg: